Columns van partijprominenten op De Verkiezingswijzer
Met ingang van maandag 27 februari zijn op De Verkiezingswijzer columns te lezen van prominente politici waarin zij ingaan op een specifiek thema voor het beleid in de komende jaren.
Met ingang van maandag 27 februari zijn op De Verkiezingswijzer columns te lezen van prominente politici waarin zij ingaan op een specifiek thema voor het beleid in de komende jaren.
Met het oog op de komende Tweede Kamerverkiezingen op 15 maart heeft De Verkiezingswijzer de partijen uitgenodigd hun opvattingen over een bepaald thema kernachtig naar voren te brengen. Dat gebeurt door één van de top-3 van de kandidatenlijst. De politici bepalen zelf waarover ze willen schrijven. De reeks wordt geopend met een bijdrage van 50Plus-lijsttrekker Henk Krol. Hij wordt gevolgd door Jeroen Dijsselbloem namens de PvdA.
De Verkiezingswijzer beoogt de kiezer wegwijs te maken in het politieke landschap. Naast actueel nieuws zijn ook de programma’s van de verschillende partijen en de kandidatenlijsten hier te vinden.
Volgens verschillende opiniepeilers is er deze Tweede Kamerverkiezingen een recordaantal zwevende kiezers. Dit zijn kiezers die nog niet weten op welke partij ze gaan stemmen. Om de kiezer hierbij te helpen, is er inmiddels een groot aanbod met allerlei stemwijzers en stemhulpen. De Verkiezingswijzer heeft de grootste op een rijtje gezet met een korte beschrijving van de werkwijze en opgenomen partijen. Mist u nog een stemhulp? Onderaan de pagina kunt u de redactie een tip sturen.
Deelnemende partijen: VVD, PvdA, PVV, SP, CDA, D66, ChristenUnie, GroenLinks, SGP, Partij voor de Dieren, 50PLUS, Ondernemerspartij, VNL, DENK, Nieuwe Wegen, Forum voor Democratie, BurgerBeweging, Vrijzinnige Partij, Piratenpartij, Artikel 1, Niet Stemmers, Libertarische Partij, Lokaal in de Kamer.
Deelnemende partijen: VVD, PvdA, PVV, SP, CDA, D66, ChristenUnie, GroenLinks, SGP, Partij voor de Dieren, 50PLUS, DENK, VNL.
Deelnemende partijen: CDA, D66, GroenLinks, PvdA, Partij voor de Dieren, SP, VVD, 50PLUS
Deelnemende partijen: CDA, D66, GroenLinks, PvdA, Partij voor de Dieren, SP, VVD, DENK, Artikel 1, SP, PVV, ChristenUnie
Deelnemende partijen: CDA, D66, GroenLinks, PvdA, Partij voor de Dieren, SP, VVD, DENK, VNL, SP, PVV, ChristenUnie, 50PLUS
Deelnemende partijen: PVV, CDA, SGP, 50PLUS, VVD, PvdA, SP, D66, ChristenUnie, GroenLinks, Partij voor de Dieren, DENK, VNL
Deelnemende partijen: VVD, PvdA, PVV, SP, CDA, D66, ChristenUnie, GroenLinks, SGP, Partij voor de Dieren, 50PLUS, Ondernemerspartij, VNL, DENK, Nieuwe Wegen, Forum voor Democratie, BurgerBeweging, Vrijzinnige Partij, Piratenpartij, Artikel 1, Lokaal in de Kamer, Jezus Leeft
Deelnemende partijen: D66, PvdA, SGP, VVD, DENK, CDA, VNL, Piratenpartij, 50PLUS, GroenLinks, Partij voor de Dieren, PVV, SP, Forum voor Democratie, ChristenUnie
Deelnemende partijen: VVD, PvdA, PVV, SP, CDA, D66, ChristenUnie, GroenLinks, SGP, Partij voor de Dieren, 50PLUS, Ondernemerspartij, VNL, DENK, Nieuwe Wegen, Forum voor Democratie, BurgerBeweging, Vrijzinnige Partij, GeenPeil, Piratenpartij, Artikel 1, Niet Stemmers, Libertarische Partij, Jezus Leeft, Vrije Democratische Partij, Mens en Spirit / Basisinkomen Partij / V-R (Vrede & Recht), StemNL, Lokaal in de Kamer.
Deelnemende partijen: VVD, PvdA, PVV, SP, CDA, D66, ChristenUnie, GroenLinks, SGP, Partij voor de Dieren, 50PLUS, Ondernemerspartij, VNL, DENK, Nieuwe Wegen, Forum voor Democratie, BurgerBeweging, Vrijzinnige Partij, Piratenpartij
Deelnemende partijen: VVD, PvdA, PVV, SP, CDA, D66, ChristenUnie, GroenLinks, SGP, Partij voor de Dieren, 50PLUS, DENK
Deelnemende partijen: VVD, PvdA, PVV, SP, CDA, D66, ChristenUnie, GroenLinks, SGP, Partij voor de Dieren, 50PLUS, DENK, Ondernemerspartij, VNL, Forum voor Democratie
Deelnemende partijen: VVD, PvdA, PVV, SP, CDA, D66, ChristenUnie, GroenLinks, SGP, Partij voor de Dieren, 50PLUS, DENK, VNL
Deelnemende partijen: VVD, PvdA, PVV, SP, CDA, D66, ChristenUnie, GroenLinks, SGP, Partij voor de Dieren, 50PLUS, DENK, VNL
Deelnemende partijen: VVD, PvdA, SP, CDA, D66, ChristenUnie, GroenLinks, SGP, 50PLUS, VNL
Deelnemende partijen: VVD, SGP, Nieuwe Wegen, SP, PVV, 50PLUS, GroenLinks, ChristenUnie, D66, PvdA, Partij voor de Dieren
Kabinet Rutte II heeft nog één dag om 95 wetsvoorstellen te behandelen in de Tweede Kamer. Vanaf vrijdag 24 februari gaat de Kamer namelijk op krokus- en verkiezingsreces en vinden er geen vergaderingen meer plaats. Wel is de Tweede Kamer voor het eerst open voor publiek tijdens een reces en vindt er een speciale tentoonstelling plaats: ‘Verkiezingen in beeld’.
Van de 95 nog te behandelen wetsvoorstellen zijn er 78 afkomstig van de regering. Het meest recente voorstel dateert van 21 februari en is ingediend door minister van Veiligheid en Justitie Blok. Hierin wordt een wijziging van de Luchtvaartwet voorgesteld om drugssmokkel tegen te gaan. Het oudste voorstel van dit kabinet is afkomstig van oud-minister van Veiligheid en Justitie Ivo Opstelten, die het op 5 april 2013 had ingediend.
Het is niet ongebruikelijk dat wetsvoorstellen blijven liggen voor een volgend kabinet, 17 van de huidige nog te behandelen wetsvoorstellen zijn bijvoorbeeld ingediend door eerdere kabinetten. Het oudste wetsvoorstel hiervan dat nu aanhangig is, werd in 1992 ingediend door staatssecretaris van Financiën Marius van Amelsvoort, onder kabinet Lubbers III.
Het huidige kabinet van VVD en PvdA heeft in haar regeerperiode in totaal 582 wetsvoorstellen ingediend. Dit is hoog in vergelijking met eerdere kabinetten. In Kabinet Rutte I en Balkenende IV werden respectievelijk 330 en 463 wetsvoorstellen ingediend door de regering. Deze twee kabinetten hadden daar wel korter de tijd voor, omdat zij beide zijn gevallen voor de officiële termijn van vier jaar was verstreken.
Lees in ons nieuwsoverzicht meer analyses van onze redactie over de aankomende verkiezingen.
De meeste partijen die hun verkiezingsprogramma hebben laten doorrekenen door het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) zijn tevreden met de resultaten. Tien van de elf partijen hebben gereageerd op de CPB-doorrekening.
VVD
De VVD heeft in een korte video op Twitter ‘Wat betekent het VVD-programma voor ons gave land?’ weergegeven waar de VVD voor staat. Verder twitterde de VVD ‘Ook dit jaar maar één echte partij van de arbeid’ aangezien de partij op de lange termijn voor de meeste werkgelegenheid zorgt volgens het CPB.
PvdA
PvdA-Kamerlid Henk Nijboer reageert op de doorrekening met de woorden: “Met deze doorrekening laat de PvdA zien dat het kan om te kiezen voor: samen vooruit! Forse investeringen in de publieke sector, meer banen, meer zekerheid, minder ongelijkheid en koopkrachtgroei voor iedereen.”
D66
D66 reageert via sociale media op de CPB-doorrekening. Zo legt Wouter Koolmees, de financieel woordvoerder van D66, via een korte video uit wat de D66-plannen voor iedereen betekent. Kort gezegd: ‘Goed werk, goede zorg, goed onderwijs.’
SP
SP-lijsttrekker Emile Roemer laat weten: “Wij trekken recht wat hoofdzakelijk onder verantwoordelijkheid van de VVD is krom getrokken. Het lukt ons ook de huren te verlagen en de lonen te verhogen. De AOW-leeftijd kan naar 65 jaar en de btw terug naar 19%. Doordat wij de economie aanjagen en de werkloosheid bestrijden zijn de overheidsfinanciën ook een stuk beter af.”
CDA
Op de CDA-website wordt een opsomming gegeven waarom het CDA-verkiezingsprogramma zo goed is. Zo staat te lezen dat:
GroenLinks
GroenLinks-lijsttrekker Jesse Klaver zegt in een reactie: “Groenlinks heeft het programma voor de ruggengraat van de samenleving: voor de leraar, de verpleegkundige, de kapper en de bouwvakker. Zij krijgen meer inkomen, meer banen en gaan minder betalen voor hun zorg.”
ChristenUnie
ChristenUnie-lijsttrekker Gert-Jan Segers zegt in een reactie: “We hebben keuzes gemaakt die goed zijn voor gewone gezinnen en ouderen, voor hardwerkende mensen met een middeninkomen en ondernemers met een klein bedrijf, voor studenten en mantelzorgers en niet in het minst voor onze aarde, Gods schepping. Als de doorrekening van ons programma één ding laat zien, is het dat de ChristenUnie met gematigde effecten op economie, werk en overheidsfinanciën noodzakelijke en hoopvolle veranderingen tot stand brengt.”
SGP
SGP-lijsttrekker Kees van der Staaij zegt in reactie op de CPB-doorrekening: “Goede plannen hebben, en tegelijkertijd financieel solide. Dat is wat blijkt uit de doorrekening van het SGP-verkiezingsprogramma door het CPB. Ik ben daar dik tevreden over.”
VNL
VNL kopt op de website dat ‘VNL kampioen economische groei’ is. VNL-lijsttrekker Jan Roos: “We zijn ontzettend trots op deze doorrekening. We vereenvoudigen het belastingstelsel fors, we zien de grootste economische groei, de meeste lastenverlichting en werkend Nederland gaat er flink op vooruit.”
Vrijzinnige Partij
Volgens de Vrijzinnige Partij-lijsttrekker Norbert Klein zijn bepaalde relevante effecten van het invoeren van een basisinkomen niet door het CPB meegenomen: “Als men deze effecten zou kwantificeren, is het zeer waarschijnlijk dat het onvoorwaardelijk basisinkomen een positief effect heeft op de overheidsfinanciën en tegelijk zekerheid voor mensen. Daarom is kiezen voor de Vrijzinnige Partij, er voor kiezen dat de basis op orde komt.”.
Lees in ons eerdere artikel van vandaag over de resultaten van de doorberekeningen van het Centraal Planbureau.
Waar en wanneer spreekt je favoriete politicus? Over de economie, de zorg, duurzame energie of het buitenlandbeleid? De Verkiezingswijzer heeft een overzicht van alle verkiezingsdebatten gemaakt onder het kopje agenda.
Een willekeurige selectie van een aantal debatten:
Vandaag heeft de Tweede Kamer gestemd over een wijziging van de Kieswet. Het wetsvoorstel schrapt de bepalingen in de Kieswet die het mogelijk maken kandidatenlijsten van verschillende politieke groeperingen te verbinden tot een lijstencombinatie. Het voorstel is door de Tweede Kamer aangenomen.
De SP, D66, PVV, Partij voor de Dieren, Van Vliet, Houwers en VVD stemden voor. Groep Kuzu/Öztürk, SGP, ChristenUnie, PvdA, 50PLUS, Monasch, CDA, GroenLinks, Klein en Groep Bontes/Van Klaveren stemden tegen.
Afgelopen december maakte de Kiesraad bekend dat 81 partijen zich hebben gekandideerd voor de Tweede Kamerverkiezingen van 15 maart. Volgens minister Plasterk is het in de afgelopen decennia niet eerder voorgekomen dat zoveel partijen geregistreerd stonden. Reden dus om het traditionele (70*50cm) stembiljet aan te passen.
In de afgelopen jaren werd gebruik gemaakt van een stembiljet waar maximaal 21 partijen op gedrukt konden worden met een kolomlengte van 50 kandidaten, schrijft Plasterk vandaag aan de Tweede Kamer. Aangezien dit biljet waarschijnlijk te klein zal zijn, heeft de minister van Binnenlandse Zaken besloten dat er gebruik gemaakt zal worden van een nieuw biljet wanneer er meer dan 32 partijen meedoen.
Op het nieuwe stembiljet worden de partijen in lijstvolgorde verdeeld over twee rijen op één pagina. Het formulier is dan 70×100 cm groot en biedt ruimte aan 44 partijnamen, gebaseerd op het advies van de Kiesraad.
In de Kamerbrief stelt Plasterk echter dat de ervaring is dat niet alle geregistreerde groeperingen daadwerkelijk meedoen aan de verkiezingen. Het aantal deelnemende partijen zal begin februari vast komen te staan.
Lees in ons nieuwsoverzicht alles over de procedures voor de aankomende Tweede Kamerverkiezingen.
In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 15 maart is er in een aantal gemeenten gesproken over het afschaffen van de verkiezingsborden, waar politieke partijen hun posters op kunnen plakken. Volgens de burgemeester en wethouders van de gemeente Noordoostpolder zijn verkiezingsborden uit de tijd en moet er geïnvesteerd worden in digitale manieren om burgers op de verkiezingen te attenderen.
Voor de gemeente Hof van Twente, waar naar verwachting bijna 750 kiezers worden opgeroepen in maart, zorgt de afschaffing voor een besparing van 11.000 euro. Andere reden voor het afschaffen zijn klachten over een aangetast straatbeeld en vervuiling door rondslingerende posters. Als compensatie worden er mobiele informatieborden ingezet voor tijdelijke reclame.
Gemeenten zijn niet verplicht om verkiezingsborden op te hangen. Volgens de Kieswet moet de burgemeester van iedere gemeente de kandidatenlijsten ter kennis van de kiezers brengen “op bij algemene maatregel van bestuur vast te stellen wijze.”
Over 138 dagen vinden de Tweede Kamerverkiezingen plaats en daarmee zijn de voorbereidingen ook begonnen. Daar waar kandidaat Kamerleden campagne voeren, wordt er achter de schermen vooral gewerkt aan het optuigen van stembureaus en de organisatie van de verkiezingsdag.
De grote organisatoren achter de verkiezingen zijn de Kiesraad en de individuele gemeenten, die gezamenlijk zorg dragen voor de informatievoorziening en het faciliteren van alle stembureaus in de gemeenten. Donderdag publiceerde de Kiesraad haar toolkit ‘Tweede Kamerverkiezing 15 maart 2017’, waar gemeenten praktische zaken als checklists aangeleverd krijgen, maar ook sjablonen van stemformulieren en voorbeelden van legitimatiebewijzen.
In onze reeks ‘Wie organiseren de verkiezingen’ gaan we maandelijks in op de organisatie achter de verkiezingen.
Tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen van september haalden verschillende lijsttrekkers speerpunten aan voor de aankomende Tweede Kamerverkiezingen van 15 maart. Deze plannen werden door een aantal politici voorzien van de belofte de plannen te laten doorrekenen. Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) maakte echter vorige week bekend de verkiezingsprogramma’s niet te gaan doorrekenen. Bovendien zijn volgens het Centraal Planbureau (CPB) niet alle partijen even gewillig als het aankomt op het laten doorrekenen van hun programma.
Al enkele jaren verrichtten het CPB en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) een doorrekening van de verkiezingsprogramma’s van de politieke partijen. Plannen uit de programma’s worden getoetst op de effecten op economie en milieu en worden naast de evaluatie van de vorige doorrekening gezet. Afgelopen voorjaar uitten enkele politieke partijen hun afkeur over de berekeningen van het CPB en PBL en gaven aan bij de komende verkiezingen dit mogelijk niet te laten doen door de bureaus.
Het SCP heeft aangegeven geen doorrekening te willen maken, maar drie maatschappelijke kwesties te onderzoeken en programma’s op die punten te toetsen. In de analyse komt het accent te liggen op wetenschappelijke kennis omtrent de volgende drie onderwerpen: toegankelijkheid van de zorg, pensioenveranderingen en sociale veiligheid. In het SCP-nieuwsbericht staat te lezen dat de publicatie in februari 2017 verschijnt.
Deze week vertrekt senator Tiny Kox op een waarnemingsmissie van de Raad van Europa naar Marokko om aldaar de parlementsverkiezingen te controleren. Sinds het Kopenhagen Document uit 1990 is het mogelijk voor lidstaten van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking (OVSE) om buitenlandse parlementariërs als waarnemers te ontvangen die het verkiezingsproces controleren. Tijdens de aankomende Tweede Kamerverkiezingen is dit mogelijk niet het geval.
In 1998 was Nederland het eerste Westerse land dat waarnemers uit andere landen op een missie ontving. Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen van 2006, 2010 en 2012 was er ook een waarnemersmissie in ons land om advies uit te brengen over de procedure.
De aankomende verkiezingen van 15 maart 2017 zijn de eerste waar, vooralsnog, geen uitnodiging voor is verstuurd aan de lidstaten van de OVSE.
Vanaf vandaag is het mogelijk voor Nederlanders in het buitenland om zich te registreren voor de stemming voor de Tweede Kamerverkiezing in maart 2017. Registreren is mogelijk tot en met 1 februari 2017 op de website stemmenvanuithetbuitenland.nl.
De in het buitenland verblijvende Nederlanders dienen aan een aantal criteria te voldoen:
• De Nederlandse nationaliteit bezitten;
• Op woensdag 15 maart 2017 (de dag van de stemming) 18 jaar of ouder zijn;
• Niet zijn ingeschreven in een Nederlandse gemeente, Bonaire, Sint Eustatius of Saba;
• Niet uitgesloten zijn van het kiesrecht.
Op de dag van stemming, 15 maart 2017, dienen de uitheemse Nederlanders voor 15:00 uur lokale tijd hun stem schriftelijk ingediend te hebben bij het briefstembureau in Den Haag of bij het briefstembureau op een Nederlandse ambassade.
Eerder schreven we al over de plannen van Minister Blok om deze groep stemmers online hun stem uit te laten brengen. In december zal een proef volgen waaruit moet blijken of de bestaande systemen veilig genoeg zijn.
Afgelopen donderdag sprak de Tweede Kamercommissie Binnenlandse Zaken met minister Blok over het onderwerp verkiezingsaangelegenheden. Verschillende vragen ontving Blok over het ontnemen van het kiesrecht van burgers die strafrechtelijk berecht zijn voor bijvoorbeeld terrorisme. De aanwezige Kamerleden van VVD, PvdA en SGP stipten aan dat burgers die andermans vrijheid ontnemen niet het democratische recht mogen hebben om te stemmen.
Minister Blok ontving ook verscheidene vragen van de aanwezige Kamerleden aangaande de mogelijkheden om elektronisch te kunnen stemmen. Omwille van financiële en technische redenen zal dit voorlopig niet mogelijk worden voor alle Nederlanders stelde de bewindsman. Wel kunnen Nederlanders in het buitenland tijdens de Tweede Kamerverkiezingen in maart mogelijk online hun stem uitbrengen.
In de week van zeven december zal de overheid een proef met online stemmen uitvoeren. Tijdens deze proef zullen een aantal, in het buitenland verblijvende, Nederlanders en een groep hackers de site testen. Blok zegde toe eind september met een brief te komen waarin meer informatie over de proef wordt vermeld.
Een derde onderwerp dat ter sprake kwam tijdens het algemeen overleg waren de mogelijkheden om met stemcomputers te tellen tijdens verkiezingen. Afhankelijk van de uitkomsten van een marktuitvraag zal Blok een wetsvoorstel indienen om het gebruik hiervan mogelijk te maken. Hierdoor kunnen de stemmen sneller en nauwkeuriger geteld worden, maar vindt de stemming nadrukkelijk niet online plaats.
Het parlementair jaar is vandaag officieel geopend, waarmee de laatste periode voor Kabinet Rutte II is ingezet. De NOS versloeg vanochtend de opening via Facebook. Ook heeft de omroep aangekondigd rondom de verkiezingen steeds meer op dat medium nieuws te gaan maken.
Politieke partijen lijken ook steeds vaker online burgers aan te willen spreken. Sinds dit voorjaar zijn de PvdA en VVD op videodienst Snapchat te vinden. Ook GroenLinks en de Piratenpartij lieten in functieprofielen voor nieuwe medewerkers doorschemeren aan Snapchat te gaan beginnen.
Het medium Instagram, dat gebruikers vooral via foto’s laat communiceren, wint ook aan populariteit bij politieke partijen. Zes van de elf zittende partijen in de Kamer hebben een account op de fotodienst.
Facebook werd voor de campagnes rondom de Tweede Kamerverkiezingen in 2012 al gebruikt, maar is voor sommige partijen nu het belangrijkste online medium. Zo postte de PVV haar verkiezingsprogramma eerst op Facebook, alvorens het via andere kanalen te presenteren. Ook VVD-leider Mark Rutte ging, na de bekendmaking van zijn lijsttrekkerschap van de partij, live in gesprek met gebruikers op de site.
Berichtenmedium Twitter is in politiek Nederland onverminderd populair. Volg daar de verkiezingen via onze Twitterlist.
Wilt u alles mee krijgen rondom de verkiezingen? Kijk dan op onze overzichtspagina voor links naar alle sociale media-accounts van de partijen.
Op dinsdag 6 september keert de Tweede Kamer terug van haar zomerreces en vangen de eerste debatten weer aan. Het einde van het reces tekent de start van het laatste jaar van Kabinet Rutte II. Met 63 officiële vergaderdagen te gaan in de Kamer tot het verkiezingsreces in februari 2017, liggen er nog 113 wetsvoorstellen voor. Maar liefst 95 van de voorstellen zijn ingediend door het zittende kabinet.
Kabinet Rutte II heeft in haar regeerperiode in totaal 515 wetsvoorstellen ingediend. Dit is hoog in vergelijking met eerdere kabinetten. In Kabinet Rutte I en Balkenende IV werden respectievelijk 330 en 463 wetsvoorstellen ingediend door de regering.
Momenteel liggen er nog 18 wetsvoorstellen voor die zijn ingediend door eerdere kabinetten. Het oudste wetsvoorstel dat aanhangig is werd in 1992 ingediend door staatssecretaris van Financiën Marius van Amelsvoort, onder kabinet Lubbers III.
Veel mensen weten het wellicht niet, maar de Tweede Kamerverkiezing gaat niet alleen over het kiezen van 150 volksvertegenwoordigers. Het vormt ook een onderdeel van het Grondwetherzieningsproces.
Anders dan bij ‘gewone wetten’ wordt er voor een Grondwetswijziging een extra zware procedure doorlopen. De Eerste en Tweede Kamer moeten twee keer een besluit nemen over de Grondwetswijziging. Na de ‘eerste lezing’, waarin beide Kamers het wijzigingsvoorstel met een gewone meerderheid aannemen, wordt de Tweede Kamer formeel ontbonden en kan de Nederlandse kiezer zich uitspreken over de wijzigingen. De wijziging moet vervolgens, in een nieuwe Tweede Kamersamenstelling, door een tweederde meerderheid worden aangenomen. Dit is de zogenaamde ‘tweede lezing’.
Het is overigens niet zo dat bij elke aangenomen Grondwetswijziging de Tweede Kamer direct wordt ontbonden en er verkiezingen worden uitgeschreven. De laatste keer dat dit gebeurde was in het kader van de mogelijke onafhankelijkheid van Nederlands-Indië in 1948. De Grondwettelijke verplichting tot ontbinding van de Tweede Kamer valt in de praktijk tegelijk met de reguliere ontbinding van de Tweede Kamer, na het einde van de vierjarige zittingsperiode.
Er ligt momenteel een dertiental voorstellen om de Grondwet te herzien. De meeste daarvan zitten in de ‘eerste lezing’, waardoor ze geen een rol hoeven te spelen bij de komende verkiezingen. Twee Grondwetswijzigingen die wel wachten op een tweede lezing, en dus afhankelijk zijn van de uitkomst van de Tweede Kamerverkiezingen, zijn de invoering van een correctief referendum en het uit de Grondwet halen van de Koninklijke benoeming van de burgemeester.
Ondanks het feit dat de kiezer een rol kan spelen, komt het zelden voor dat een Grondwetswijziging een belangrijk thema is bij Tweede Kamerverkiezingen. De laatste keer dat er Tweede Kamerverkiezingen werden uitgeschreven naar aanleiding van een Grondwetswijziging, was in 1948.